Carol & Saskia Maarsen, Netherlands

“Durf de vader in zijn ogen te kijken en zeg dat je hoopt dat zijn kinderen je nooit meer zullen zien; zeg tegen de vrouw dat je geen medelijden hebt dat haar moeder op zee verdronken is. Kijk hen in de ogen en zeg het. ZEG HET”

Het Surrealisme van Solidariteit

Mijn zus Sas is sinds twee jaar actief als supporter betrokken bij een groep ongedocumenteerde vluchtelingen in Amsterdam. Velen van hen zijn vrienden van haar geworden. Ik hoor Sas regelmatig zeggen: “Hoe kan ik dit uitleggen aan mensen…. het voelt alsof ik in een schijnwereld leef… het is allemaal zo surrealistisch…”.

De vluchtelingen wonen in gekraakte panden en basale mensenrechten worden door Nederland niet nageleefd. De confrontatie met mensonterende omstandigheden heeft haar leven drastisch veranderd. Ze gebruikt een metafoor om te verduidelijken hoe ze zich voelt.

“Het is alsof ik op zee vaar en niet alle natuurlijke elementen kan overzien waardoor ik elke keer andere bewegingen moet maken om niet om te slaan. Soms kan ik door de regen maar tien meter vooruit kijken, soms raak ik door rukwinden uit koers, soms moet ik alle zeilen bijzetten om ijsschotsen te ontwijken, maar vaker moet ik met meerdere elementen tegelijkertijd rekening houden. Mijn vrienden overkomt hetzelfde. Alleen zij drijven rond in een rubberen boot en ik vaar met een marine fregat”.

Sas is dankbaar dat ze een kompas heeft zodat zij, ondanks haar desoriëntatie, altijd de weg naar huis kan terugvinden en tegelijkertijd is zij dagelijks verdrietig dat haar vrienden geen ‘thuis’ gegeven wordt en noodgedwongen blijven ronddobberen. Deze serie is een inkijk in het surrealistische leven van mijn zus Sas en hoe haar solidariteit haar visie op vrijheid heeft beïnvloed.

~ Carol Maarsen

Verramsjing van Verlies

1-IMG_1132-bewerkt-1-3kopie

Ik heb van Sas geleerd om niet naar vluchtverhalen te vragen. Dat dient alleen maar jouw nieuwsgierigheid, zegt ze dan, want wat doe jij daarna met hun verhaal? Toch vertellen haar vrienden ‘tussen neus en lippen door’ fragmenten van verlies. Haar dierbare vriend vertelde dat er op zijn reis over de Mediterrane Zee niet iedereen de reis heeft overleefd. Vier dagen hebben ze non-stop gebeden en met hun handen water uit de boot geloosd. Hij is Eritreeër (33 jaar) en heeft voor zijn vlucht zijn vader, twee broers en vrouw verloren. Eenmaal in Nederland werd zijn eerste asielaanvraag afgewezen en verbleef hij vier jaar buiten de grenzen van de democratie. Al die tijd heeft hij zijn kinderen niet kunnen zien. Zoveel onbeschrijfelijk, maar intens voelbaar verlies. Mijn zus kan slecht luisteren naar de dehumaniserende wijze waarop er in de (social) media gesproken wordt over vluchtelingen. “Durf de vader in zijn ogen te kijken en zeg dat je hoopt dat zijn kinderen je nooit meer zullen zien; zeg tegen de vrouw dat je geen medelijden hebt dat haar moeder op zee verdronken is. Kijk hen in de ogen en zeg het. ZEG HET”.

De Demagogie van Democratie

1-IMG_1097-bewerkt-3-1-2kopie.jpg

Misschien is mijn zus het meest geraakt door het feit dat de mensenrechten fundamenteel worden geschonden in haar eigen achtertuin. Ze vertelt mij slechts flarden:

“De beveiliging liep rond het gebouw met honden en riep dat ze apen waren en op moesten rotten”. “De politie heeft ons, zonder aanleiding, letterlijk het Waterlooplein afgeslagen, wtf, vrouwen lagen al op de grond terwijl ze werden geslagen”. “De verpleegkundige vertelde dat de arts niet wilde helpen, omdat hij het al druk genoeg had met ‘zijn eigen’ mensen”.

Sas kan niet meer naar panden kijken zonder op te merken of ze leeg zijn en mogelijk een dak boven het hoofd kunnen bieden voor de vluchtelingen. Democratie is gestoeld op het menselijke gelijkheidsideaal – vrij en gelijk. Voor de gemeente Amsterdam geldt echter: ‘voor mij meer rechten dan voor jou’. Ze probeert antwoord te vinden op de vraag hoe een relatief stabiele, welvarende stad ervoor kiest om, ondanks haar geschiedenis, de universele mensenrechten te schenden. Ik zie Sas een deel van hun verdriet verinnerlijken. Ik maak me zorgen om haar; ze heeft vaak nachtmerries, tranen rollen zomaar over haar wangen en ze is moe.

Gebroken Brug

Sas haar vrienden moeten zich buiten de vastgestelde Europees vastgestelde mensenrechten begeven om zich voor te bereiden op hun herhaalde asielaanvraag. Het leven is enorm stressvol omdat men keer op keer moet verkassen van pand naar pand. Mijn zus wordt fysiek misselijk na elke ‘verhuizing’ vanwege de spanning en onzekerheid. Als je bezittingen in een plastic zak vervoerd moeten worden en je verliest elke paar maanden wat van jou is, hoe verwerk je dat dan in zo een extreem tempo? Je hebt geen luxe om je te hechten – aan een bed, aan onderdak, aan eten!

Lauwerkrans van Liefde

Mijn zus houdt van haar vrienden. En zij houden van haar. Sas geniet ervan als ze samen eten, lachen, kaarten (en soms wint zij ook nog) en koffiedrinken. In de dagelijkse, surrealistische chaos normaliseren deze gebaren het leven.

Mijn vader doet ook veel voor de groep en iedereen vraagt altijd naar hem. Het ontroert mij hoe ze over hem spreken. Een gevoel van familie, van verbondenheid, van zorg en van wederkerigheid in aandacht werkt helend. Dat haar vrienden van papa houden, heelt hen en haar. De zaden van de bloesem vinden vruchtbare grond mits er water wordt gegeven. Zij heeft mij geleerd dat liefde in chaos oprecht, authentiek en vrijgevig moet zijn – dat is water – dat is helend – dat is liefde.

De Kracht & Kwetsbaarheid van Hoop

1-IMG_1204-bewerkt-1-4

De voorouders van onze moeder zijn uit Europa gevlucht voor hun leven en voor mij fungeert Sas als een schakel tussen ons persoonlijke verleden en een collectieve toekomst. Zij expliciteert dat hoop kwetsbaar is en dat je bereid moet zijn om drie stappen voorwaarts te doen om vervolgens twee stappen achteruit te gaan.

Sas heeft geen naïeve illusies over hoop; je moet bereid zijn om in de drek van uitsluiting te stappen: “Vluchtelingen worden gepresenteerd als een natuurramp en is dat precies waar mijn hoop ligt. Over een natuurramp hebben wij niet direct controle, maar in dit geval hebben wij deze dynamiek en retoriek als mensheid gecreëerd en kunnen het dus ook veranderen”. Ik zie dat verdriet een permanente plek heeft gekregen in haar hart. Ik zie ook dat mijn zus nog nooit zo sterk is geweest. Als we gelijkheid en vrijheid voor iedereen nastreven, moeten we na vallen elke keer opstaan. Vrijheid doet pijn en moet bevochten worden. Maar vrijheid is hoop, dus ook ik zal, net als Sas, elke dag opstaan.

© Carol Maarsen (photography) & Saskia Maarsen (story)

Go to shop